1. Ang pagbubukas ng Pilipinas sa kalakalang pandaigdig ang nagpaunlad ng diwang makabansa ng mga Pilipino.
2. Itinatag ang paaralang primary sa mga lalaki at babae sa bawat lalawigan dahil sa utos ng Hari ng Espanya. Nagkaroon din ng paaralang normal para sa mga guro.
3. Dahil sa Dekretong edukasyon 1863, namulat ang mga Pilipino, sumibol ang diwang makabayan at gumawa ng hakbang upang makatulong sa kapwa Pilipino.
4. Sa pagdating ng ika-19 na siglo ay nag-umpisa ang maraming pangyayari na nagdulot ng pagbabago at nagbukas ng daan upang sumibol ang kamalayang nasyonalismo ng mga Pilipino.
5. Nakapasok ang mga liberal na ideya at mas umunlad ang kaisipan ng mga Pilipino kaya’t naghangad sila ng pagkakapantay-pantay.
6. May Pilipinong yumanan dahil sa pagtatanim at pakikipagkalakalan, sila ang bumuo ng gitnang uri na umusbong noong huling bahagi ng ika-19 na siglo.
7. Nagkaroon ng gitnang lipunan o (middle class). Gumanda ang pamumuhay ng mga Pilipino, nakapag-aral ang mga anak at lumawak ang kaisipan.
8. Ang malayang kalakalan sa pagitan ng mga bansa sa Kanluran at Silangan ay naging daan din ng pagpasok sa Pilipinas ng iba’t ibang paniniwala at ideya mula sa Europa.
9. Peninsulares, Insulares, Mestiso, Principalia, at Indio ang naging bagong antas ng lipunan sa panahon ng Espanyol
_____10. Bumagsak ang ekonomiya ng bansa dahil sa pagbubukas ng mga daungan para sa pandaigdigang kalakalan.

tsek or ekis